Ο λόφος Μουνιχίας & το χαμένο σπήλαιο Αρετούσας
Το κομβικό σημείο (Καστέλα) στο οποίο βρίσκεται η κύρια είσοδος (υπάρχει και δεύτερη, μυστική) έχει εξάψει τη φαντασία πολλών, που μιλούν για δίκτυα υπογείων στοών που υποτίθεται πως ξεκινούν από τον κεντρικό διάδρομό του και καταλήγουν στον Προφήτη Ηλία, για εισόδους που παρακολουθούνται κ.λπ. Είναι όμως έτσι, ή μήπως η πραγματικότητα διαφέρει;
Ο λόφος Μουνιχίας & το χαμένο σπήλαιο Αρετούσας
Αρχικά, να βεβαιώσουμε ότι οι χώροι του καταφυγίου εκτείνονται τοπικά, και δεν καταλήγουν στον λόφο του Προφήτη Ηλία, ούτε και σε καμία άλλη περιοχή.
Στον συγκεκριμένο λόφο υπάρχει άλλο υπόγειο καταφύγιο που επίσης δεν καταλήγει σε άλλη τοποθεσία. Κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν λόφος Μουνιχίας και ήταν αφιερωμένος στην Άρτεμη, ενώ συμπεριλάμβανε και την αρχαία ακρόπολη του Πειραιά.
Στον λόφο Προφ. Ηλία ή Μουνιχίας λοιπόν, υπήρχε πληθώρα λαξευμένων θαλάμων οικιών (θεόσπιτα) ή τάφων, αρχαίων υπογείων στοών και φρεάτων (υδραγωγείο), και το χαμένο τεχνητό αρχαίο σπήλαιο (όρυγμα) της Αρετούσας.
Κατά καιρούς αναφέρουν σαν είσοδό του, είτε τις χτισμένες προσβάσεις των θαλάμων, είτε την είσοδο στην δεξαμενή του υδραγωγείου, ή ακόμη περισσότερο μια δίφυλλη μεταλλική πόρτα επί της Ρήγα Φεραίου.
Στο εσωτερικό του καταφυγίου της Καστέλας
Είναι ένα ακόμη πειραϊκό καταφύγιο, κρυμμένο στο κέντρο της Καστέλας, που φαίνεται να έχει κατασκευαστεί την εποχή του Μεταξά. Η ιδιαιτερότητά του είναι η εξής: είναι ισόγειο διώροφο, αλλά και υπόγειο ταυτόχρονα, έχοντας κατασκευαστεί στα πρανή ενός υψώματος. Μπαίνοντας από την κύρια είσοδο (πρόποδες) ανεβαίνουμε στο β΄ όροφο, όπου υπάρχει δεύτερη (μυστική) έξοδος στην κορυφή του λόφου. Για το επίπεδο της κορυφής όμως, και από τη δεύτερη αυτή είσοδο, το καταφύγιο είναι υπόγειο! Η διαφορά των δύο επιπέδων είναι 14 μέτρα, των οποίων η εξωτερική επιφάνεια καλύπτεται από χτιστό πέτρινο τοίχο. Από το ίδιο υλικό και με τον ίδιο τρόπο, έχουν επενδυθεί και οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων.
Ο διάδρομος που ανοίγεται πίσω από τα κάγκελα της σκουριασμένης σιδερένιας πόρτας οδηγεί στους εσωτερικούς χώρους, ενώ στον αριστερό τοίχο υπάρχει παλαιός μετρητής παροχής ηλεκτρικού.
Το συγκεκριμένο καταφύγιο καλύπτει μικρή επιφάνεια (γι’ αυτό και διώροφο) σε σύγκριση με εκείνο του Προφήτη Ηλία (που θα παρουσιάσουμε μια επόμενη φορά) αλλά διαθέτει υδραυλικές εγκαταστάσεις και ρεύμα (βρύσες, τουαλέτες, φωτισμός), που βρίσκονται σε πολύ κακή όμως κατάσταση σήμερα, ερειπωμένα και κατεστραμμένα.
Διάδρομος Α.
Πόρτα Β.
Θάλαμος Γ.
Θάλαμος Δ.
Ανεβαίνοντας στο δεύτερο όροφοΣκάλες συνδέουν τα δύο κύρια επίπεδα μεταξύ τους, αλλά και άλλους συγκεκριμένης σημασίας χώρους του επάνω ορόφου, που βρίσκονται λίγο ψηλότερα (WC, δεξαμενή νερού). Στον ίδιο χώρο, η μυστική είσοδος προφυλάσσεται από μια σκουριασμένη σιδερένια καταπακτή που προσεγγίζεται από μεταλλικά σκαλοπάτια σχήματος “Π” στερεωμένα στον τοίχο, ενώ ένας άλλος διάδρομος (Η) οδηγεί σε χτισμένο τοίχο νεώτερης κατασκευής (Κ), ο οποίος θα μπορούσε να φράσσει κάποια έξοδο που ίσως σχετίζεται με κάποιο εκ των υπερκείμενων σπιτιών της περιοχής. Η μεγαλύτερη έκπληξη κατά την επίσκεψή μας, ήταν μια παλαιά σκουριασμένη μεταλλική πόρτα (Θ) με κεντρικό περιστροφικό μηχανισμό ασφαλείας που θύμιζε θάλαμο υποβρυχίου, η οποία μας ταξίδεψε σε άλλες εποχές…
Η σκάλα ανόδου στο β΄ όροφο.
Η δεξαμενή νερού και η μυστική έξοδος
Η θυρίδα διαφυγής, κλεισμένη και ασφαλισμένη, φθαρμένη από την υγρασία
Η δεξαμενή συνδεδεμένη με το δίκτυο τροφοδοσίας νερού
Τουαλέτες
Διάδρομος Η: ίχνη της ηλεκτρικής εγκατάστασης, διαβρωμένα
Το εντυπωσιακότερο σημείο του καταφυγίου: η θύρα Θ με περιστροφικό μηχανισμό
Στρίβοντας αριστερά, ο τοίχος Κ σηματοδοτεί το τέλος της περιήγησης
.JPG)
Επιστρέφουμε
Κατεβαίνοντας (επιστροφή)
Εντυπωσιασμένοι από τη γνωριμία των χώρων ενός ακόμη αντιαεροπορικού καταφυγίου του Πειραιά, επιστρέφουμε, συζητώντας σχετικά με το κατά πόσο τα καταφύγια της εποχής εκείνης, ειδικά αν έχουν εγκαταλειφθεί -όπως αυτό- θα μπορούσαν να θεωρούνται ακόμη ικανά να λειτουργήσουν ασφαλώς σε περίπτωση πολέμου...
Έξοδος
Κείμενο, φωτογραφίες: Παναγιώτης Δευτεραίος
Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία (urban speleology)
Συμμετείχαν: Γεωργία Μπουρμπούλη, Ιωάννης Αθάνατος, Παναγιώτης Δευτεραίος
Πληροφορίες κειμένου:
Βασίλης Στάμος, Υπόγεια Αθήνα; Η συνομωσία ενός μύθου, Αθήνα 2003
(από το παραπάνω βιβλίο λήφθηκε και η αρχική σχεδίαση του καταφυγίου, η οποία τροποποιήθηκε/διορθώθηκε)
ΠΗΓΗ: http://urbanspeleology.blogspot.gr/
Τίποτα από τα παραπάνω όμως δεν είναι η είσοδος της Αρετούσας, η οποία μπαζώθηκε το 1926 κατά τη διαπλάτυνση του δρόμου, αποκλείοντας δια παντός την είσοδο στο εσωτερικό, που παραμένει άγνωστο, ανεξερεύνητο και αχαρτογράφητο. Αφήνουμε όμως το θέμα αυτό (θα επανέλθουμε σε επόμενη ανάρτηση), για να επισκεφτούμε τώρα το διώροφο εγκαταλειμμένο καταφύγιο της Καστέλας.
Στο εσωτερικό του καταφυγίου της Καστέλας
Είναι ένα ακόμη πειραϊκό καταφύγιο, κρυμμένο στο κέντρο της Καστέλας, που φαίνεται να έχει κατασκευαστεί την εποχή του Μεταξά. Η ιδιαιτερότητά του είναι η εξής: είναι ισόγειο διώροφο, αλλά και υπόγειο ταυτόχρονα, έχοντας κατασκευαστεί στα πρανή ενός υψώματος. Μπαίνοντας από την κύρια είσοδο (πρόποδες) ανεβαίνουμε στο β΄ όροφο, όπου υπάρχει δεύτερη (μυστική) έξοδος στην κορυφή του λόφου. Για το επίπεδο της κορυφής όμως, και από τη δεύτερη αυτή είσοδο, το καταφύγιο είναι υπόγειο! Η διαφορά των δύο επιπέδων είναι 14 μέτρα, των οποίων η εξωτερική επιφάνεια καλύπτεται από χτιστό πέτρινο τοίχο. Από το ίδιο υλικό και με τον ίδιο τρόπο, έχουν επενδυθεί και οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων.
Ο διάδρομος που ανοίγεται πίσω από τα κάγκελα της σκουριασμένης σιδερένιας πόρτας οδηγεί στους εσωτερικούς χώρους, ενώ στον αριστερό τοίχο υπάρχει παλαιός μετρητής παροχής ηλεκτρικού.
Το συγκεκριμένο καταφύγιο καλύπτει μικρή επιφάνεια (γι’ αυτό και διώροφο) σε σύγκριση με εκείνο του Προφήτη Ηλία (που θα παρουσιάσουμε μια επόμενη φορά) αλλά διαθέτει υδραυλικές εγκαταστάσεις και ρεύμα (βρύσες, τουαλέτες, φωτισμός), που βρίσκονται σε πολύ κακή όμως κατάσταση σήμερα, ερειπωμένα και κατεστραμμένα.
Διάδρομος Α.
Πόρτα Β.
Θάλαμος Γ.
Θάλαμος Δ.
Ανεβαίνοντας στο δεύτερο όροφοΣκάλες συνδέουν τα δύο κύρια επίπεδα μεταξύ τους, αλλά και άλλους συγκεκριμένης σημασίας χώρους του επάνω ορόφου, που βρίσκονται λίγο ψηλότερα (WC, δεξαμενή νερού). Στον ίδιο χώρο, η μυστική είσοδος προφυλάσσεται από μια σκουριασμένη σιδερένια καταπακτή που προσεγγίζεται από μεταλλικά σκαλοπάτια σχήματος “Π” στερεωμένα στον τοίχο, ενώ ένας άλλος διάδρομος (Η) οδηγεί σε χτισμένο τοίχο νεώτερης κατασκευής (Κ), ο οποίος θα μπορούσε να φράσσει κάποια έξοδο που ίσως σχετίζεται με κάποιο εκ των υπερκείμενων σπιτιών της περιοχής. Η μεγαλύτερη έκπληξη κατά την επίσκεψή μας, ήταν μια παλαιά σκουριασμένη μεταλλική πόρτα (Θ) με κεντρικό περιστροφικό μηχανισμό ασφαλείας που θύμιζε θάλαμο υποβρυχίου, η οποία μας ταξίδεψε σε άλλες εποχές…
Η σκάλα ανόδου στο β΄ όροφο.
Η δεξαμενή νερού και η μυστική έξοδος
Η θυρίδα διαφυγής, κλεισμένη και ασφαλισμένη, φθαρμένη από την υγρασία
Η δεξαμενή συνδεδεμένη με το δίκτυο τροφοδοσίας νερού
Τουαλέτες
Διάδρομος Η: ίχνη της ηλεκτρικής εγκατάστασης, διαβρωμένα
Το εντυπωσιακότερο σημείο του καταφυγίου: η θύρα Θ με περιστροφικό μηχανισμό
Στρίβοντας αριστερά, ο τοίχος Κ σηματοδοτεί το τέλος της περιήγησης
Επιστρέφουμε
Κατεβαίνοντας (επιστροφή)
Εντυπωσιασμένοι από τη γνωριμία των χώρων ενός ακόμη αντιαεροπορικού καταφυγίου του Πειραιά, επιστρέφουμε, συζητώντας σχετικά με το κατά πόσο τα καταφύγια της εποχής εκείνης, ειδικά αν έχουν εγκαταλειφθεί -όπως αυτό- θα μπορούσαν να θεωρούνται ακόμη ικανά να λειτουργήσουν ασφαλώς σε περίπτωση πολέμου...
Έξοδος
Κείμενο, φωτογραφίες: Παναγιώτης Δευτεραίος
Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία (urban speleology)
Συμμετείχαν: Γεωργία Μπουρμπούλη, Ιωάννης Αθάνατος, Παναγιώτης Δευτεραίος
Πληροφορίες κειμένου:
Βασίλης Στάμος, Υπόγεια Αθήνα; Η συνομωσία ενός μύθου, Αθήνα 2003
(από το παραπάνω βιβλίο λήφθηκε και η αρχική σχεδίαση του καταφυγίου, η οποία τροποποιήθηκε/διορθώθηκε)
ΠΗΓΗ: http://urbanspeleology.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου