ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΕΩΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ.

ΠΕΙΡΑΙΑΣ : ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΛΙΜΑΝΙ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Πειραιάς... Μια πόλη χιλιοτραγουδισμένη, επιβλητική,
προικισμένη με ομορφιά ανόθευτη και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά,
μα και σύγχρονη, δυναμική, που ζει κι ανασαίνει κάθε στιγμή της,
συνδυάζοντας με τρόπο αριστοτεχνικό το χθες με το σήμερα.

Είχα πολλούς δασκάλους και είδα πολλές εκθέσεις και μουσεία. Έμαθα πολλά από πολλούς, όμως θα ήμουν ένα τίποτα αν δεν είχα δει μικρό παιδί το εξαίσιο φως του Πειραιώς.

Τσαρούχης 1990
Πειραιώτης ζωγράφος

Ο αρχαίος Πειραιάς μέχρι την επανάσταση 1821

Ξεφυλλίζοντας μνήμες, μαθαίνουμε πως η ιστορία του Πειραιά χάνεται στα βάθη των αιώνων.

 Κατά την αρχαιότητα, ο Πειραιάς ήταν μια κωμόπολη και αποτελούσε νησί, όπως δηλώνει και η ονομασία του, η οποία προήλθε από το ρήμα «περαιόω» που σημαίνει «περνώ κάποιον αντίκρυ. Αργότερα, ενώθηκε με την ξηρά από τις προσχώσεις υλικού που κατέβαζαν οι χείμαρροι.
Έτσι, δημιουργήθηκε μια χερσόνησος, η λεγόμενη σήμερα «Πειραϊκή χερσόνησος». Η ζωή εδώ φαίνεται να χτυπά από τους Προϊστορικούς χρόνους. Τα αρχαιότερα λείψανα ανθρώπων ανακαλύφθηκαν στην περιοχή της Καστέλλας, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα ο Ναυτικός Όμιλος.
Από τα νεολιθικά ευρήματα που ήρθαν στο φως εικάζεται πως στην περιοχή αυτή είχε αναπτυχθεί κάποιος οικισμός που επιβίωσε ως την ύστερη γεωμετρική περίοδο.

 Το 2000 π.Χ. υποστηρίζεται ότι άρχισε να κατοικείται ο Πειραιάς. Υπάρχουν προϊστορικοί οικισμοί στην Παλαιά Κοκκινιά και στο Κερατσίνι (2600 - 2000 π.Χ.).
Στην αρχαιότητα, στον Πειραιά, λατρευόταν ιδιαίτερα ο ήρωας Ηετίων, από τον οποίο πήρε το όνομά της η Ηετιωνία ακτή (Καστράκι Δραπετσώνας, στη δεξιά άκρη του λιμανιού).


Οι πρώτοι κάτοικοι του Πειραιά, έφεραν τη λατρεία της θεάς των Θρακών Βενδίοδος (Εκάτης) και της Φεραίας Αρτέμιδος, που λατρευόταν ως «Μουνιχία Αρτεμις» στην περιοχή της Μουνιχίας.

 Το όνομά της το οφείλει στον ήρωα Μούνιχο, γιο του Παντακλέους ή Πεντευκλέους από το γένος των Μινύων (έναν από τους επιφανέστερους λαούς της εποχής με κέντρο τον Ορχομενό Βοιωτίας που εκπροσωπούσαν τη ναυτική εμπορική δύναμη της προϊστορικής Ελλάδας), που μετοίκισε μαζί με τους ανθρώπους του από τον Ορχομενό στην περιοχή αυτή, η οποία ήταν ακατοίκητη έπειτα από έναν καταστροφικό κατακλυσμό.
Ως κατοικία των Μινύων αναφέρεται το Σηράγγειο, η γνωστή «Σπηλιά του Παρασκευά» (με πολλά υπόγεια διαμερίσματα, κατασκευασμένα με τέχνη και γνώση), που πήρε το όνομα αυτό από τον επιχειρηματία Εμμ. Παρακευά, ο οποίος είχε κέντρο διασκέδασης εκεί.

Η πρώτη περίοδος ακμής της πόλης του Πειραιά αρχίζει από τον 5ο π.Χ. αιώνα, την περίοδο του Θεμιστοκλή, καθώς οι Αθηναίοι έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το μεγάλο, φυσικό λιμάνι του Κανθάρου και έστρεψαν την προσοχή τους στη θάλασσα και την ανάπτυξη που μπορούσε να προέλθει από αυτήν. Την εποχή αυτή οχυρώθηκε και συνδέθηκε με την Αθήνα με τα ισχυρά Μακρά Τείχη. Τότε ναυπηγήθηκαν και πολλά πλοία.
Μεγάλη ήταν η κίνηση του λιμανιού κι ακόμη μεγαλύτερη του λιμένα της Μουνιχίας (μετέπειτα Τουρκολίμανο και σήμερα Μικρολίμανο).

  Ο Πειραιάς γίνεται το μεγαλύτερο ναυτεμπορικό κέντρο της Μεσογείου, του Ευξείνου Πόντου και όλου του τότε γνωστού κόσμου.
Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. ανοικοδομείται η πόλη του Πειραιά, για λογαριασμό του Περικλή, με σχέδια του φημισμένου στην εποχή του Ιππόδαμου του Μιλήσιου (αρχιτέκτων, πολεοδόμος, φυσικός, μαθηματικός, μετεωρολόγος και φιλόσοφος), που αποκαλείτο ως ο «πατέρας της Πολεοδομίας».

Η πολεοδομική μελέτη του απετέλεσε πρότυπο για όλες τις πόλεις της κλασικής εποχής.

 Την εποχή του Περικλή ιδρύεται από τον Ιππόδαμο η «Ιπποδάμειος Αγορά»  και η «Μακρά Στοά», καθώς και άλλων κτιρίων για τις κρατικές υπηρεσίες.
Ο Φίλωνας δημιουργεί τη «Σκευοθήκη», που έμοιαζε με μεγάλο εργοστάσιο κατασκευής ναυτικού εξοπλισμού. Η ποσότητα του εξοπλισμού του έφτανε για 400 και πάνω πλοία.

 Η ακμή του Πειραιά από τότε άρχισε να ισχυροποιείται (συνεχίστηκε μέχρι το 85 π.Χ., όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας τον ισοπέδωσε).
Την εποχή της ακμής του υπήρχαν ακόμη δύο θέατρα, ένα στη Ζέα (που σώζεται και σήμερα, δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο) και ένα στη Μουνιχία που καταστράφηκε, λαμπροί ναοί, όπως του Μειλιχίου Διός, της Αθηνάς, του Σωτήρος Διός, της Αφροδίτης, της Αρτέμιδας στον Προφήτη Ηλία, του Ασκληπιού και άλλων εγχώριων και ξένων θεών, μνημεία ηρώων και εμπορικές στοές.

 Πολλά αγάλματα κοσμούσαν την πόλη, όπως αυτά που αποκαλύφθηκαν στις 18 Ιουλίου 1959 και φιλοξενούνται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. 

Ο Κλεισθένης συμπεριέλαβε τον Πειραιά ως δήμο της «Ιπποθοωντίδος Φυλής», πραγματοποιώντας τα σχέδιά του για τη δημοκρατική οργάνωση της Αθήνας. Ωστόσο, την πρώτη συστηματική οχύρωση του Πειραιά υλοποίησε ο Κίμωνας.

 Στα τείχη που έχτισε (το Βόρειο και το Φαληρικό), ο Περικλής  πρόσθεσε κι ένα τρίτο, το Διάμεσο ή Νότιο. Μετά τη νίκη των Σπαρτιατών εναντίον των Αθηναίων,ανάμεσα στους όρους των νικητών ήταν και η κατεδάφιση των «Μακρών Τειχών». Έπειτα από τη νίκη όμως του Κίμωνα εναντίον των Σπαρτιατών στην Κνίδο, οι Αθηναίοι τα ξαναέχτισαν.
Το Μεσαίωνα οι Φράγκοι του έδωσαν την ονομασία «Πόρτο Λεόνε», καθώς στην περίοδο 98 - 165 μ.Χ. ένα μεγάλο μαρμάρινο λιοντάρι  στόλιζε την είσοδο του λιμανιού του, το οποίο προερχόταν από αρχαίο τάφο και έμοιαζε με το λιοντάρι της Χαιρώνειας ή της Αμφίπολης. Το αποκαλούσαν και «Πόρτο Ντράκο», ενώ οι Έλληνες το αποκαλούσαν «Λιμάνι του Δράκου» ή σκέτο Δράκο.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι Τούρκοι ονόμαζαν τον Πειραιά «Ασλάν Λιμάν», δηλαδή, «Λιμάνι των Λιονταριών».
Το εντυπωσιακό αυτό λιοντάρι αργότερα το 1687-1688 έγινε λεία αρχαίου έργου, από τον Ενετό ναύαρχο Μοροζίνι, και μεταφέρθηκε στη Βενετία.  Κατά τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης η παρακμή είναι έντονη, καθώς οι κάτοικοί του είναι ελάχιστοι αλλά και το 1832 δεν υπήρχαν εδώ παρά ελάχιστες καλύβες. Οι μετακινήσεις από την Αθήνα ως το λιμάνι γίνονταν με άλογα για τους ταξιδιώτες και με καμήλες για τις αποσκευές τους.

Με τα χρόνια αλλάζει «πρόσωπο»

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ελλάδας από το Ναύπλιο στην Αθήνα, επί βασιλείας Όθωνος, το 1835, αρχίζει η ανάπτυξη του λιμανιού που εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και παίρνει ξανά το αρχαίο του όνομα, εγκαταλείποντας το «Πόρτο Λεόνε»

. Ο Πειραιάς γίνεται το πρώτο λιμάνι της χώρας, ανοικοδομείται και γίνονται αρκετές εγκαταστάσεις που βοήθησαν τόσο την εμπορική όσο και την πολεμική ναυτιλία.

Στις 15 Φεβρουαρίου του 1854, το λιμάνι αποκλείστηκε από Άγγλους και Γάλλους και ο αποκλεισμός συνοδεύτηκε από την κατοχή της Αθήνας έως τις 20 Φεβρουαρίου 1857, λόγω της επιμονής του βασιλιά Όθωνα να αναλάβει εκστρατεία για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας.

 Το 1895 οι κάτοικοι του Πειραιά έφθαναν τις 50.000 και το λιμάνι του θεωρείτο το πρώτο λιμάνι της χώρας, που η φήμη του ξεπερνούσε τα σύνορά της.

Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο βομβαρδίστηκε πολλές φορές από τους Γερμανούς αλλά και από τους συμμάχους, τόσο η πόλη όσο και το λιμάνι.
Μετά τον πόλεμο, παρατηρείται μια σταθερή εξέλιξη του Πειραιά.

 Στις αρχές του 20ού αιώνα το λιμάνι του Πειραιά αναδείχθηκε το πρώτο σε σπουδαιότητα λιμάνι της Ελλάδας και έκτο στη Μεσόγειο. Η πόλη του έγινε η δεύτερη σε πληθυσμό της χώρας.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922, ο πληθυσμός του Πειραιά αυξάνεται ταχύτητα, καθώς φθάνουν εδώ 100.000 περίπου πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, που εγκαταστάθηκαν στις άλλοτε εξοχικές περιοχές του. 

Στην Κοκκινιά (σημερινή Νίκαια), έγινε ο μεγαλύτερος προσφυγικός συνοικισμός.

 Ο πληθυσμός της πόλης διπλασιάστηκε μέσα σε λίγα χρόνια και το προσφυγικό στοιχείο με τις ικανότητές του κατάφερε με σκληρή δουλειά και μέσα από δύσκολες συνθήκες στην αρχή να εξελιχθεί σε πηγή προόδου και δύναμης για την οικονομία του Πειραιά.  

 Αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό που ενίσχυσε τις βιομηχανίες του Πειραιά και έστρεψε πολλούς επιχειρηματίες στην ανάπτυξη κι άλλων επενδύσεων, όπως την ταπητουργία.

 Επίσης, πολλοί Μικρασιάτες που γνώριζαν καλά το εμπόριο, κατάφεραν να δημιουργήσουν επιχειρήσεις και να ενταχθούν στην οικονομική δύναμη του τόπου.
Παράλληλα, ο Πειραιάς παρουσιάζει ανάπτυξη τόσο ως εμπορικό λιμάνι όσο και ως βιομηχανικό κέντρο.

 Στις περιοχές γύρω από την οδό Πειραιώς που ξεκινάει από την πλατεία Ομονοίας και καταλήγει στο λιμάνι δημιουργήθηκαν πολλά εργοστάσια καπνών, βυρσοδεψίας, κλωστοϋφαντουργεία, ελαιουργεία και αλευρόμυλοι. Μέχρι σήμερα διακρίνουμε κάποιες καμινάδες που διατηρούνται από εκείνη την περίοδο. Πέρα από όλα αυτά, όμως, εξελίσσεται και σε αξιόλογο πνευματικό κέντρο. 

 

ΠΗΓΗ: http://www.hotelsline.gr/